Zofia

Od czasu do czasu muszę przypomnieć czytelnikom, że w rodzinnej miejscowości nie mieszkam od ponad trzydziestu lat i tamten świat jest światem widzianym oczyma dziecka, nie osądzam nikogo ani do nikogo nie mam żalu, tak pamiętam czas dzieciństwa, miejsce i postaci z nim związane. Byłam dzieckiem i wiele zdarzeń interpretowałam po swojemu bo w mojej rodzinie o wielu rzeczach przy dzieciach się nie mówiło.

Nie daje mi spokoju postać pewnej kobiety i może, gdy napiszę o niej, lepiej mi się wszystko poukłada.

Zofia zawsze wyglądała jak stara kobieta. Miała ciemną twarz, włosy zakrywała chustką zawiązywaną pod brodą. Ręce albo chowała w fartuchu albo, kiedy siedziała, spoczywały nieruchomo na podołku.

Uśmiechała się nieśmiało, nie mówiła zbyt głośno i nie siedziała nigdzie za długo bo zawsze miała robotę.

Była wdową, matką kilkorga dzieci, najmłodszy z jej synów był moim rówieśnikiem. Nie pamiętam pożaru, ale gdy spłonął ich dom, ludzie opowiadali, że nie można było ugasić bo do nich straż pożarna nie dojedzie a po drugie tam nie było w okolicy żadnej wody. Najbliższe źródełko znajdowało się u podnóża góry, kilkaset metrów od pożaru.

Teraz rozumiem, co to dla Zofii znaczyło. Każde wiadro wyniesione pod górę na ramionach, i zimą, i latem. 
Pogorzelcom pewnie ktoś pomagał, choć ta pomoc nie była zbyt wielka, ale pamiętać należy, że tam prawie wszyscy byli biedni. Powstał nowy, drewniany domek, izba, kuchnia i sień. Nic więcej. W kuchni było klepisko, cały domek ogrzewany był wyłącznie drewnem przynoszonym przez Zofię z lasu na plecach. Każdy mógł zbierać w lesie suche gałęzie,  jedna wiązka wystarczała na cały dzień a lasu wokół nie brakowało.

Nosiła na plecach bo nie miała konia ani pieniędzy na furmana. To nic takiego, nawet ja pamiętam noszenie drewna z lasu bo koń był na zarobku a palić pod blachą trzeba.

Zofia pracowała w polu od świtu do zmroku. U wszystkich sąsiadów dalszych i bliższych. Biedniejsi płacili Zofii uczciwie, dodając coś dla dzieci. U bogatszych pracowała  za psi grosz. Za czapkę gruszek. Co to znaczyło? Kiedy były żniwa, Zofia pracowała na polu zamożniejszych gospodarzy a za swoją pracę mogła sobie wygrabić pole i te resztki zabrać.  Grabiła więc i zabierała je w płachtę,  dziękując gospodarzowi, który w ten sposób miał wysprzątane, gotowe do podorywki pole.

Kiedy było kopanie ziemniaków, pierwsza stawała z motyką i ostatnia schodziła z pola. Często do pomocy zabierała starsze dzieci. Mogła sobie po bronowaniu wyzbierać ziemniaki po bronach. Zawsze była przy młocce, przy młocce płacili pieniędzmi. Nie wszyscy. Brała, co jej dawali – jakąś niepotrzebną już odzież, słoik zupy dla dzieci, parę jajek.

Kiedy mając piętnaście lat wpadłam pod autobus i leżałam w domu z nogą w gipsie, Zofia przyszła mnie odwiedzić. Pytała z troską czy mnie boli i zapewniała, że pomodli się do Matuchny o moje zdrowie.

Nie wiem, czy była analfabetką, nie wiem, czemu nikt nie pomógł załatwić Zofii renty czy zasiłku dla dzieci, nie wiem, czemu zawsze się tak do wszystkich łagodnie uśmiechała.