Milcz kiedy mówisz

Kiedy jedzie do swojej rodzinnej miejscowości Olszyny, musi przejeżdżać przez Jodłówkę. Weronika Gogola pochodzi z Olszyn a ja z Jodłówki, te wsie sąsiadują z sobą. 

Obie piszemy o swych wsiach bez lukru. Obydwie potrzebowałyśmy czasu, by nie wstydzić się opowiadać o biedzie, o zacofaniu, o miejscu, gdzie każdy w wieku taty był prawdziwym albo przyszywanym wujkiem  a każda starsza kobieta była chrzesnomatkom.

Tego samego pijaka spotykałyśmy w autobusie jadącym z Tarnowa do Olszyn. Wiem, kto się zabił na motorze wjeżdżając w przystanek.

I co z tego? Weronika Gogola napisała książkę o sobie, o swoim dzieciństwie i dorastaniu, napisała, bo jej pamięć i spojrzenie na tamto miejsce i czas są wyjątkowe i dzięki temu  pamięta za innych. Ta wieś, tamte miejsca, tamten czas – kiedy Weronika się urodziła, mnie już tam nie było, już byłam w Krakowie. Ale co z tego. Powieść „Po trochu” jest  i osobista, i uniwersalna. Ile to razy czytam o czyimś dzieciństwie i wędruję wraz z bohaterem jego ścieżkami, i martwię się jego dziecięcymi zmartwieniami.

„Po trochu” jest też książką o śmierci. Weronika nie roztkliwia się nad kociętami, które nie zobaczą świata bo nikomu na nich nie zależy. Z ciekawością zagląda do trumny nieboszczyków i myślimy długo, że to dziecko jest ze śmiercią oswojone.

Nazwisko Gogola jest mi znane, znane mi są miejsca i postaci z „Po trochu”. Kiedy skończyłam czytać, zapytałam samą siebie, mając za sobą niezwykle trudne doświadczenia związane z pisaniem – jak ta dziewczyna się nie bała? Jak ta dziewczyna nie bała się pisać o rodzinie, o sąsiadach, o znajomych?

Bo ja się bałam i swoje pisanie porzuciłam. Bałam się, gnębiona bezustannym  nie pisz, nie pisz o nas, nie pisz wcale, po co to piszesz. Milcz, kiedy  mówisz. Wcale tak nie było. To o tej czy o tamtej? Nie ma tamtego miejsca. Kłamiesz i zmyślasz. Milcz. Nie pisz o dzieciństwie i o rodzinie. Nie pisz o pracy. Nie pisz o domu. O sobie.  A czyj to kot. A te kwiatki to prawdopodobnie nie są prawdziwe.

Dziś zrozumiałam coś, co od dawna czułam. Potrafię  widzieć trochę inaczej i pamiętać za innych. Pisanie pozwala mi żyć. Kiedy zrozumiałam, że skończyłam z pisaniem i muszę sprzątać szkoły, chciałam skoczyć z okna.

A przecież – na litość boską, ilu ludzi wie, kto zabił się wjeżdżając w przystanek na motorze i kim był Czesiek Pijak? Zaledwie lokalna społeczność. Jakie to ma znaczenie dla czytelników, którzy docenili debiutancką powieść Weroniki Gogoli?