kiedy nie było kombajnów

Jodłówka Tuchowska

W sierpniu las nabierał intensywnej, ciemnej barwy, trawa na łąkach nie była już tak bujna, pachniały odurzająco zioła, na miedzach dojrzewały czernice (jeżyny) a w sadach zaczynały się pierwsze śliwki.

Poletka uprawne rozsiane były w różnych częściach wsi i choć nietrudno było dotrzeć do tych zagonków na piechotę to przywiezienie plonów do gospodarstwa nie należało do łatwych zadań. Najgorsze było zwożenie zboża. Snopki schły poustawiane w równych rzędach. Drabiniastego wozu wcale nie można było ładować kopiasto tak, jak na rysunkach albo w filmach. W górach wąwozy i polne dróżki były wąskie, strome, często porośnięte drzewami, których gałęzie zwieszały się nisko, tworząc tunel. Furman nie dałby rady zapanować nad wysoko załadowanym zaprzęgiem. Trzeba było i wprawy, i siły, aby poprowadzić bezpiecznie konia, nie zamęczyć go i nie wywrócić ładunku.

Ostrożność była równie ważna jak pośpiech, bo zdarzały się ucieczki przed burzą i ulewą zakończone lądowaniem w paryi i wtedy na nic cała praca, a ile dodatkowego wysiłku by uratować to, co się wywróciło.

Na szczęście przeważnie zawsze snopki z kłosami pełnymi ziarna lądowały bezpiecznie w stodole czekając na młockę.

W Jodłówce nie było prądu aż do 1972 roku a cepami nikt już nie chciał młócić, dlatego jedna maszyna  musiała obsłużyć wielu gospodarzy.

„Wiejka” ciągnięta przez parę koni wędrowała od domu do domu a jej właściciel był panem pełną gębą.  Wiejkę napędzał silnik na ropę połączony z  maszyną pasem transmisyjnym. Pas ten często pękał, silnik się psuł, właściciel wsiadał na motor i jechał po potrzebne części a ludzie najęci do młocki siedzieli i czekali, nie mając zajęcia. Jedni byli najęci a inni przychodzili na odrobek, choć z tym odrobkiem to przeważnie nie było sprawiedliwości bo bogatszy gospodarz młócił cały dzień a u takiej Honorki młóciło się  godzinę i po robocie.

Całe  przedsięwzięcie związane z młocką wymagało dobrej organizacji. Zamówić maszynę, przygotować plac, zawołać robotników, przydzielić im stanowiska, przyrządzić poczęstunek i coś do picia, bo kurzyło się strasznie i już po chwili pracy ludziom zasychało w gardle.

Dzieci z daleka od maszyny! Nasza mama pod tym względem była stanowcza i do dziś pamiętam jej zdecydowany, przejęty głos, bo musiała się tłumaczyć przed innymi kobietami – one są za słabe, nie chcę z dzieci porobić kalek, oberwie się taka chudzina i kto będzie jeździł po lekarzach?

Wtedy  prawie wszyscy wykorzystywali dzieci do pracy ponad siły a nasza mama  starała się nas chronić.

 Ktoś musiał podawać snopki, ktoś inny rozcinał powrósła a  kolejna osoba wrzucała zboże do maszyny, równo, nie za dużo naraz. Ziarna sypały się do worka i  potrzebny był chłop, aby te worki odnosić do szafarni i do sąsieków. Dwie osoby odbierały słomę i wiązały ją powrósłami w zgrabne snopy i dopiero w tym miejscu mogły pomagać dzieci, odciągając snopy na stertę, znów układaną przez kogoś dorosłego. Robienie porządnych powróseł było prawdziwą sztuką, kiedy węzeł puszczał, baba wiążąca słomę nie nadążała z odbieraniem.

Silnik wył, maszyna jęczała, ludzie otoczeni kłębami kurzu kaszleli a wszyscy uwijali się w pośpiechu bo już następny gospodarz czekał, z niepokojem spoglądając w niebo – deszcz przerywał pracę bo przecież i zboże, i słoma musiały być suche a nikt nie miał stodoły tak wielkiej, by tam spokojnie młócić.

Jeśli rolnik miał hektar czy dwa pola, a  przeważnie takie drobne gospodarstwa były w górach  to mało kto miał wszystkie narzędzia - koparkę do ziemniaków czy maszynę do młocki posiadali najzamożniejsi gospodarze i czerpali z tego profity w czasie zbiorów.

U moich rodziców młocka trwała kilka godzin, jeśli się oczywiście nie zepsuł motor, co się zdarzało dość często. Kiedy ostatni snopek został przepuszczony przez maszynę, ludzie, czarni niczym kominiarze,  siadali do posiłku i po krótkim odpoczynku i rozliczeniu szli do następnego domu a koło stodoły zostawała sterta słomy do schowania, placyk zasłany plewami i smród spalin. A na kuchni grzał się kocioł wody bo po młocce wszyscy pragnęli  się jak najszybciej wykąpać aby zmyć z siebie kurz i zmęczenie. A następnego dnia  młocarnia już wyła u kogoś innego.